Blog: Zoeken naar het IDEAAL

Waarom is het belangrijk om participatie van jonge sporters mogelijk te maken?

De deelnemer-gerichte coaching bevordert het holistische welzijn van de jonge sporters, benadrukt hun zelfbeschikking en autonomie en streeft ernaar aan te sluiten bij wat de jonge sporter nodig heeft. In de afgelopen jaren ondersteunt een groeiend aantal van de onderzoeksresultaten het gebruik van positieve pedagogie en autonomie ondersteunend gedrag bij coaching.

Wat ouders, trainers en coaches wensen voor de jonge atleten is dat ze allemaal met plezier, waardering en motivatie kunnen deelnemen aan de sport en dat deze deelname de kinderen in staat stelt hun gezondheid en algeheel welzijn, zelfrespect en zelfvertrouwen en team- en interactievaardigheden te ontwikkelen. Over het algemeen wordt het bij coaching belangrijk geacht dat de jongeren vaardigheden leren, die gunstig zijn in de sport, maar ook in alle andere aspecten van hun leven en hun toekomst.

Veel betrokken bij de sport beseften de afgelopen jaren de noodzaak om rekening te houden met het welzijn van kinderen en het recht op bescherming en op deelname aan sport. Zo heeft een toenemende aantal blessures door overbelasting van jonge kinderen en het stoppen met sporten op jonge leeftijd, aanleiding gegeven tot bezorgdheid over het welzijn van kinderen in de sport. Tegelijkertijd is er een steeds groeiend aantal kinderen dat minder beweegt dan nodig is om gezond te blijven.

Het beschermen van de rechten van kinderen is de verantwoordelijkheid van alle ouders en volwassenen die in de sportclubs werken. Volgens het VN-Verdrag inzake de rechten van het kind (Convention on de Rights of the Child) hebben kinderen en jongeren het recht om hun mening te geven en vrij spreken over kwesties die hen aangaan. Het standpunt van het kind moet voldoende gewicht krijgen in overeenstemming met de leeftijd en de ontwikkeling van het kind. Uiteraard moet ook in de sportwereld met dit recht rekening gehouden worden. UNICEF publiceerde in 2018 De rechten van het Kind in de Sport. Hierin wordt het recht van kinderen om in een veilige en plezierige omgeving aan sport te doen benadrukt.

toon Interesse - Discussieer- Erken - vrAAg - Luister[2]

Een van de belangrijkste elementen bij het zorgen voor een veilige en plezierige omgeving om te sporten, is de interactie tussen de trainer of coach en de jongeren. Het I-D-E-AA-L-principe biedt handvatten aan de trainers en coaches voor een succesvolle omgang met de jonge sporters. Het I-D-E-AA-L-principe geeft de trainer of coach tips voor het opbouwen van open en respectvolle communicatie die de betrokkenheid, het leren en het zelfvertrouwen van de jonge sporter vergroot en hen helpt bij het in kaart brengen van de individuele behoeften van de jongere.

I > Toon interesse in de opvattingen en meningen van de jonge sporters.

D > Discussieer met de jongeren over problemen en oplossingen die in hun belang zijn.

E > Erken de jongeren in hun mening en toon waardering voor hun standpunten. Vertel hoe hun mening van invloed is geweest op de genomen beslissingen. Leg de argumenten achter de genomen beslissingen uit in hun taal.

AA > Vraag de jonge sporters om invloed uit te oefenen op de zaken die zij belangrijk vinden.

L > Luister op een respectvolle manier naar wat ze je vertellen en houd rekening met hun meningen en opvattingen.

We doen dit omdat het belangrijk is dat jonge sporters:

• een actieve rol spelen in het besluitvormingsproces,
• verschillende manieren hebben om hun mening te uiten en dat ze hun mening te uiten,
• het recht hebben om hun mening of mening over hun sport NIET te delen,
• informatie mogen krijgen over de resultaten van vragenlijsten, groepsdiscussies en hoe de informatie wordt gebruikt,
• geraadpleegd moeten worden en met hen besproken moet worden hoe de uitkomsten van overleg de sportpraktijk zullen kunnen beïnvloeden.

Wanneer de jongeren de trainer of coach vertrouwen en het klimaat bij sportactiviteiten veilig, acceptabel en bemoedigend is, kunnen zij er ook op vertrouwen dat hun stem wordt gehoord. Door wederzijds vertrouwen en acceptatie zijn de jongere, ouder(s) en de trainer/coach in staat om gepast te reageren als er iets is dat het welzijn en de motivatie van het kind in de sport belemmert.

Een participatieve praktijk - wat en hoe?

Participatieve praktijken omvatten een aantal handelingen die de trainer/coach kan gebruiken en kan aanpassen aan de de individuele behoeften van de betrokken jongere(en). De positieve, respectvolle en veilige sfeer en interactie is zoals gezegd de basis voor alle participatieve acties. De trainer/coach zal de jongeren vragen hoe ze willen deelnemen en op welke beslissingen ze invloed willen uitoefenen.

Zaken om de jongeren bij te betrekken zijn bijvoorbeeld de regels en afspraken rondom de trainingen het team, de factoren die hun motivatie beïnvloeden, manieren om het plezier en leren in trainingen te vergroten of de (seizoens)doelen voor het team. Ook kan de coach de jongeren vragen om hun eigen sterke punten en verbeterpunten te benoemen. Het is daarnaast nuttig om van iedereen persoonlijk te weten hoe ze de sfeer in het team ervaren, hoe ze naar hun eigen ontwikkeling kijken en wat ze daarvan vinden. Tenslotte is het ook goed om te horen hoe het staat met de onderlinge acceptatie.

Stap 1: Kies de meest geschikte manier om de perspectieven van de jongeren te verzamelen

Allereerst moeten de jongeren begrijpen dat deelname vrijwillig is en dat ze hun mening veilig kunnen uiten. Als je vermoedt dat jongeren bang zijn om hun mening te uiten, of als het gevoelig ligt wat besproken wordt, kan het goed zijn om anoniem informatie te verzamelen door bijvoorbeeld een vragenlijst of een app te gebruiken. Op deze manier houd je rekening met hun perspectief en leef je voor wat je voor elkaar wilt krijgen: een veilige en open communicatie.

Voorbeelden van acties in een participatieve praktijk:

• Houd regelmatig individuele gesprekken, juist ook over wat goed gaat;
• Gebruik individuele vragenlijsten (vrijwillig, indien nodig anoniem);
• Houd groepsgesprekken waarin ook ieders kwaliteiten benoemd worden;
• Organiseer workshops om op een creatieve manier zaken zoals de planning van het seizoen en doelen daarbij op tafel te krijgen en samen te bespreken wat er moet gebeuren om de doelen te bereiken. Gebruik bv een moodboard of een flip-over om interactie te bevorderen;
• Doe steeds een snelle feedbackronde met positieve opmerkingen en eventuele problemen die je na elke training kunt gebruiken, bijvoorbeeld tijdens het stretchen enz.

Tip: organiseer een praktijkweek 'Jij bent aan zet' waarin de jongeren als trainer/coach optreden. Zij plannen en organiseren de trainingen en verzinnen alle trainings- en oefenvormen die week. Zij zullen zich gezien en gehoord voelen en de trainer/coach kan nieuwe ideeën opdoen en merkt nog beter wat zij willen. In onze ervaring is dit erg de moeite waard en een win-win situatie voor de sporters en de trainers en coaches!

Stap 2: Verzamel de meningen en ervaringen van de jongeren op de gekozen manier

Richt je daarbij vooral op de sterke punten en oplossingen!

Voorbeeldvragen voor individuele gesprekken:

• Hoeveel keer per week zou je willen trainen en hoelang mag een training duren?
• Wat is het leukste aan de trainingen?
• Wat zou je willen veranderen aan de trainingen of aan jouw sportdeelname?
• Hoe zouden jouw droomtrainingen eruit zien? Wat zou de eerste stap zijn om dat te bereiken?
• Wat motiveert jou om te sporten en waarom heb je juist deze sport gekozen?
• Wat zijn jouw sterke punten als sporter en als teamlid? Wat zijn de sterke punten van het team? Wat wil je leren om het beter te doen? Wat moet het team beter doen?
• Hoe wil je dat ik als trainer / coach jouw leerproces en betrokkenheid bij sport ondersteun?
• Stel je het komende seizoen voor en denk na over een aangenaam seizoen. Kan je beschrijven hoe dat eruit ziet? Wat vind je belangrijk?
• Is er iets waar je tegenop ziet of waar je je zorgen over maakt?
• Is er nog iets wat je wil bespreken?

Groepsgesprekken en workshops voor en/of na het sportseizoen:

• Een heel team of een groepje jonge sporters kan bijvoorbeeld de doelen voor het komende seizoen opstellen en de acties die daaruit voortvloeien samen met de trainer of coach bespreken. De trainer/coach kan de betrokkenheid van alle jongeren stimuleren, zodat iedereen zijn stem kan laten horen en invloed heeft.
• Kies hiervoor bij voorkeur creatieve manieren zoals mindmappen, een jamboard, tekenen, foto‘s of een flap met post-its.

Stap 3: Bespreek de uitkomsten van de gesprekken met de jongeren

Het is nuttig voor de trainer/coach en voor de jongeren om te horen welke beslissingen worden genomen op basis van de verzamelde informatie en welke veranderingen er kunnen komen en het hier met elkaar over te hebben. De jongeren hebben het recht te horen wat er met hun informatie is gedaan, omdat dat vertrouwen geeft dat er naar hun geluisterd wordt, ook als ze niet in alles hun zin (kunnen) krijgen. Het betrekken van jongeren bij de besluitvorming betekent echter niet dat de kinderen zelf kunnen beslissen. De volwassenen zijn er verantwoordelijk voor dat er besluiten genomen worden die gebaseerd op de belangen van alle betrokkenen. Zorg er altijd voor dat je de anonimiteit die je toegezegd hebt ook nakomt. Als je die toezegging niet nakomt, is het vertrouwen ernstig geschaad en dat is juist de basis voor deze manier van werken.

In stap 3 verzamelt de trainer/coach feedback over de praktijk en wordt nagedacht over de noodzakelijke veranderingen voor het vervolg. Het belangrijkste aspect van het werken in stap 3 is  'Doe wat je zegt en zeg wat je doet'. Je kan alleen eerlijke feedback en betrokkenheid verwachten als je zelf ook duidelijk bent in wat je doet en waarom je dat doet. Open en gelijkwaardige communicatie dus!

Het is IDEAAL als deze participatieve praktijk tot gevolg heeft dat actieve betrokkenheid van de jongeren optimaal mogelijk is en dat dit deel uitmaakt  van de dagelijkse omgang met de jongeren. Het zou de standaard manier van werken moeten worden in de dagelijkse praktijk van de sportclub. Door de betrokkenheid van jongeren te bevorderen met deze participatieve praktijk, kan de trainer/coach optimaal aansluiten bij de behoeften en interesses van de jonge sporters, zodat zij ideaal leren en plezier hebben en hun motivatie houden. Laat dit inspireren tot empowerment voor iedereen.